Elektrownie Wodne

Od 2004 r. ENERGA ELEKTROWNIE Sp. z o.o. udostępniła do zwiedzania część swoich elektrowni wodnych. Częstymi gośćmi w elektrowniach są kajakarze.

Do zwiedzania dostępne są poniższe elektrownie:

  1. EW Struga
  2. EW Gałążnia Mała
  3. EW Strzegomino
  4. EW Krzynia
  5. EW Skarszów Dolny
  6. EW Poganice
  7. EW Żelkowo
  8. EW Smołdzino
  9. EW Biesowice
  10. ESP Żydowo

Dla łatwiejszej orientacji proponujemy Państwu zwiedzanie elektrowni na trzech szlakach, które z czasem będą coraz lepiej oznakowane i opisane.

Szlak elektrowni dorzecza Słupi.
Do zwiedzania dostępne są wszystkie elektrownie zlokalizowane na Słupi i Skotawie – EW Struga, EW Gałąźnia Mała, EW Strzegomino, EW Krzynia, EW Skarszów Dolny.

Szlak elektrowni dorzecza Łupawy.
Z pośród wszystkich elektrowni zlokalizowanych na Łupanie – EW Łupawa, EW Poganice, EW Łebień, EW Drzeżewo, EW Żelkowo, EW Smołdzino – do zwiedzania dostępne są EW Poganice, EW Żelkowo, EW Smołdzino. Pozostałe elektrownie, ze względu na ich specyfikę można podziwiać z zewnątrz.

Szlak elektrowni dorzecza Wieprzy.
Z pośród wszystkich elektrowni zlokalizowanych na Wieprzy i okolicy – EW Ciecholub, EW Biesowice, EW Kępka , EW Kępice – do zwiedzania dostępna jest tylko EW Biesowice.

Elektrownie które nie są udostępnione do zwiedzania można mimo to oglądać z zewnątrz – są bardzo interesujące.

Oprócz tych szlaków udostępniono do zwiedzania Elektrownię Szczytowo Pompową Żydowo.

Dla uatrakcyjnienia zwiedzania, w EW Gałąźnia Mała została przygotowana, przez grupę pracowników spółki ENERGA ELEKTROWNIE Słupsk, sala z eksponatami. Wystawa pokazuje zastosowanie przy budowie elektrowni wodnych nowości z techniki energetycznej z początku XX w. Jest jednocześnie wstępem dla zainteresowanych zwiedzaniem tego unikalnego w skali kraju i Europy i pracującego nieprzerwanie od 100 lat systemu energetycznego na rzece Słupi. W latach 1896-1925 wybudowano na niej cztery elektrownie wodne i związane z nimi jeziora: Krzynia, Konradowo, Zalew Bytowski oraz kanały, podziemne sztolnie, syfony, jazy i budynki; piąta elektrownia powstała na prawym dopływie Słupi – Skotawie w Skarszewie Dolnym. Prace nad budową szóstej elektrowni za Kołczygłowami, na rzece Kamiennej – lewym dopływie Słupi – przerwała druga wojna światowa.

Rozległy teren, na którym usytuowane są elektrownie, poza kluczowym znaczeniem środkowego biegu Słupi, dla celów energetycznych, ma wyjątkowe walory przyrodnicze. Jego rzeźbę stanowią głębokie doliny, malownicze jeziora, starorzecza i wąwozy oraz leśne kompleksy. Całość krajobrazu urzeka swoim pierwotnym pięknem. Posadowione w nim budowle hydrotechniczne nie naruszając przyrody tworzą jednocześnie wyjątkowe walory poznawcze.

Te walory zdecydowały o utworzeniu Parku Krajobrazowego Dolina Słupi w którego granicach mieszczą się nasze elektrownie zlokalizowane na Słupi.

W archiwum ENERGA ELEKTROWNIE Słupsk Spółka z o.o. zachowało się wiele starych planów technicznych rozwiązań elektrowni w Gałąźni Małej. Wybrano najcenniejsze, wtedy jeszcze ręcznie sporządzane dokumentacje na papierze, klejone do materiału. Ukazują one pracę ludzi ówczesnej myśli hydrotechnicznej. Po latach pracy udało się zgromadzić sporo cennych przedmiotów, przywrócić im blask i wykonać całą niezbędną oprawę do właściwego wyeksponowania. Wśród najcenniejszych eksponatów znajdują się limnigrafy, tj. urządzenia do pomiaru i rejestracji poziomu wody informujące o rzeczywistym jej stanie i sygnalizujące o ewentualnych zagrożeniach (nadajnik i odbiornik), dmuchawa drewniana do wydmuchiwania kurzu z urządzeń energetycznych, czy też destylator wody w celu jej uzupełniania w akumulatorach do utrzymywania pożądanego poziomu elektrolitu w ówczesnych akumulatorach.

Elektrownia wodna w Gałąźni Małej jest bez wątpienia najciekawszym obiektem do zwiedzania ze względu na znajdujące się tu i działające dawne urządzenia hydrotechniczne, pierwotny układ mechaniczny i elektryczny. Budowano ją w latach 1912-1914 i 1920, a uruchomienie nastąpiło 29 maja 1914 roku. Przez wiele lat była to największa i najnowocześniejsza elektrownia wodna w Europie. Po przeprowadzonym w latach 1980-1985 remoncie budynków oraz modernizacji urządzeń dziś jest to niezwykle interesujący turystycznie obiekt, przetwarzający wciąż nieprzerwanie siłę płynącej wody na energię elektryczną.

Zwiedzający mogą zapoznać się ze zgromadzonymi eksponatami oraz bogatą historią elektrowni wodnych, która przekazywana jest przez oprowadzających i przygotowana dodatkowo na płytach CD i kasetach video oraz w materiałach promocyjnych, m.in. firmowym albumie.

Przedsięwzięcie Spółki ukazuje materialną spuściznę dotyczącą energetyki wodnej na naszym terenie, wzbogacając zarazem program zwiedzania całej Doliny Słupi o walor historyczny. Stwarza również dla szkół możliwości odbywania tu interesujących lekcji i spotkań dzieci i młodzieży.

ENERGA ELEKTROWNIE Słupsk Sp. z o. o. zaprasza szkoły, organizacje i biura turystyczne oraz indywidualnych turystów do zwiedzania utworzonej sali tradycji oraz elektrowni wodnych.
(elektrowniewodne.com.pl)

Biesowice – zobacz >>>
Elektrownia Wodna Biesowice – zbudowana w 1905 r. na rzece Wieprzy już po dwóch latach została zniszczona przez wodę. Odbudowana w szybkim tempie podjęła pracę w 1908 r.

Ciecholub – zobacz >>>
Elektrownia Wodna Ciecholub – W 1926 r. na niedużej rzece Studnicy (dopływ Wieprzy) zbudowano elektrownię wodną Ciecholub. Pracuje z powodzeniem do dzisiaj.

Drzeżewo – zobacz >>>
Elektrownia Wodna Drzeżewo – Jedną z mniejszych elektrowni Pomorza jest Drzeżewo na Łupawie. W 1925 r. wybudowano w tamtym miejscu jaz, elektrownię i młyn wodny.

Gałąźnia Mała – zobacz >>>
Elektrownia Wodna Gałąźnia Mała – Obiekty tej elektrowni, zarówno z uwagi na rozwiązania techniczne, jak i malowniczość krajobrazu, są unikatowe i to na skalę europejską. Elektrownia położona jest w najpiękniejszej części zlewni rzeki Słupi.

Kępice – zobacz >>>
Elektrownia Wodna Kępice – Dla potrzeb papierni i tartaku w 1890 r. w Kępicach wybudowano na Wieprzy siłownię wodną. W 1918 r. siłownia przekształcona została w elektrownię wodną, zasilającą zakład papierniczy.

Kępka  zobacz >>>
Elektrownia Wodna Kępka – Wybudowana i uruchomiona na rzece Wieprzy w 1911 r. została unieruchomiona w 1945 r., po zdemontowaniu maszyn przez wojska sowieckie.

Krzynia  zobacz >>>
Elektrownia Wodna Krzynia – Położona na Słupi, urokliwym zakątku wśród lasów, w sąsiedztwie morenowych wzgórz, jest częstym celem wędrówek turystycznych.

Łebień  zobacz >>>
Elektrownia Wodna Łebień – Elektrownię Łebień I na Łupawie zaczęto budować w 1833 r., zaś Łebień II za wiele lat później, bo w 1990 r. W skład obiektu wchodzi jaz o 13 przęsłach, jaz upustowy, zapory.

Łupawa  zobacz >>>
Elektrownia Wodna Łupawa – Jedną z elektrowni Pomorza jest elektrownia Łupawa na Łupawie. W 1925 r. wybudowano w tym miejscu jaz dla potrzeb młyna wodnego.

Poganice  zobacz >>>
Elektrownia Wodna Poganice – Obiekt na rzece Łupawie, w sąsiedztwie drogi Słupsk-Trójmiasto wybudowano w 1938 r., początkowo jako siłownię napędzającą urządzenia młyńskie.

Skarszów Dolny  zobacz >>>
Elektrownia Wodna Skarszów Dolny – Nad Skotawą (dopływ Słupi) w 1868 r. zbudowano najpierw papiernię, zasilaną energią wodną. Zakład spalił się jednak w 1872 r.

Smołdzino  zobacz >>>
Elektrownia Wodna Smołdzino – W pobliżu ujścia rzeki Łupawy do jeziora Gardno, zbudowano w 1935 r. elektrownię. Drugi turbozespół zainstalowano w 1957 r. Elektrownię zasilają wody zlewni Łupawy.

Struga  zobacz >>>
Elektrownia Wodna Struga – Najstarsza z elektrowni wodnych Pomorza i zapewne jedna z najstarszych wśród czynnych do dziś na świecie.

Strzegomino  zobacz >>>
Elektrownia Wodna Strzegomino – Zbudowana na Słupi w latach 1922-1924. W 1945 r. wycofujący się Niemcy wysadzili dwa mosty i zablokowali kanał. Ponowne uruchomienie nastąpiło w 1948 r.

Żelkowo  zobacz >>>
Elektrownia Wodna Żelkowo – Elektrownia ta, zbudowana na rzece Łupawie, jest jedną z najstarszych na Pomorzu. Uruchomiono ją w 1906 r. Po pięciu latach dobudowano halę i zainstalowano dodatkowo silnik diesla na ropę naftową.

Żydowo  zobacz >>>
Elektrownia Szczytowo-Pompowa Żydowo – Pierwszą koncepcję tej elektrowni opracowano już w 1932 roku. Dziewięć lat później gotowy był projekt, który zakładał docelowo elektrownię o mocy 45 MW, wyposażoną w dwie pompy po 16 MW każda.